Un dai grancj nons dal mont dal sport de mê zoventût al è stât Andreas Nikolaus Lauda, deventât simbul dal automobilisim austriac, la leiende vivente che si cognòs miôr cul non di «Niki Lauda», che chest an al à fiestezât i 60 agns.
Cognossût no dome tant che campion ma salacor inmò di plui par chel brut incident che ancjemò vuê la sô muse plene di scotaduris nus fâs visâ. Propit i incidents grâfs si imprimin te nestre memorie e si pein al mont mitic de alte velocitât: cui no si visial de muart tragjiche di Ayrton Senna, tal 1994 a Imola?
O fevelìn dal pionîr de Formule 1 moderne e di un dai plui grancj pilotis te storie dal automobilisim. Lauda al è stât trê voltis campion dal mont di Formule 1 (1975, 1977, 1984) e si cjate te classifiche de epoche moderne daspò dal mitic Schumacher (7 voltis campion), di Alain Prost (4 voltis), al tierç puest adun cun Nelson Piquet e Ayrton Senna (3 voltis).
Al è sorevivût al infier dal Nürburgring, un dai plui bruts incidents te storie de Formule 1_ Tal 1976, te disfide cetant insidiose dal Nürburgring in Gjermanie, Lauda al reste vitime di un incident che i procure ustions gravis tal cjâf e tai polmons. Cuant che al jere scuasit dal dut ustionât, impresonât dentri te machine in flamis, i aversaris Brett Lunger, Guy Edwards e Arturo Merzario che a jerin su la piste daûr di lui a àn rivât a diliberâlu. Pôc dopo però, par colpe dai fums tossics, al è lât in come. Tal ospedâl lu àn considerât cuasi muart, tant che al à ricevût i ultins sacraments. La agunie e à però durât pôc e finalmentri al à dât di ca. Par chel, lu clamin ancje «il sorevivût dal infier dal Nürburgring», un dai plui bruts incidents te storie de Formule 1.
Al torne tant che resurît – dome daspò vot setemanis – ae vuide, pierdint il titul mondiâl par dome un pont. Cu la Ferrari, il pilote austriac al à cjapât di gnûf il titul di campion dal mont l’an subit daspò. Tal 1984, al volant di une McLaren, al è tornât pe ultime volte al prin puest denant di Alain Prost, il so rivâl plui grant. Finide la cariere doi agns dopo, al è lât dilunc a lavorâ par cualchi an tant che conseîr tecnic de Ferrari; cun di plui, za tal 1979 al veve fondât la companie aerie Lauda Air (vuê fie de Austrian Airlines) e cumò al lavore ancje tant che comentadôr pe television todescje RTL.
Dopo Lauda, tal circ de F1 la Austrie e je presinte e rapresentade di Gerhard Berger (atîf dal 1984 al 1997), membri di diviersis scuadris (ATS, Arrows, Benetton, McLaren), e par 6 stagjons ae Ferrari. Cun cheste al à ancje otignût il plui biel risultât te sô cariere: dôs voltis al tierç puest tal campionât mondiâl tes stagjons 1988 e 1994, e cinc des dîs vitoriis (dôs cu la Benetton, trê cu la McLaren). Tant che Lauda, ancje Berger al reste atîf tal Circus Maximus dal motorsport: tal Fevrâr dal 2006 al à comprât il cincuante par cent de Scuderia Toro Rosso (voltât dal non de aziende austriache Team Red Bull), però tal 2008 al à tornât indaûr la sô part al so amì di lungje date, il boss de societât Red Bull Dietrich Mateschitz, vâl a dî il numar doi te Top Ten dai austriacs plui siôrs, cun 4 miliarts di dolars, subit dopo il fondadôr de cjadene di supermarcjâts BILLA, Karl Wlaschek (4,9 miliarts di dolars).
Janez Erat
Presentazion / La Patrie dal Friûl e presente il libri “Fûc su Gurize” di Ferruccio Tassin e Gianni Nazzi
Redazion
La Patrie dal Friûl e presente il libri “Fûc su Gurize”.“La Patrie” e je la cjase dai furlans che no si rindin: e par chest e à volût meti dongje un libri zontant insiemi lis peraulis che chescj doi inteletuâi a doprin par descrivi ce che e jere cheste culture di cunfin e ce che […] lei di plui +
Cungjò / Mandi, Bruno.
Redazion
Al declarave “che nol è dificil fâ telecronachis in marilenghe e che il furlan al à peraulis e espressions di pueste par fâlu”. lei di plui +
L’EDITORIÂL / La lezion de bandiere par dismovisi dal letarc
Walter Tomada
Par sigûr o sin stâts ducj braurôs cuant e je rivade in television la storie, discognossude a tancj furlans, di Marc di Murùs (o Moruç?), ultin a rindisi ae concuiste venite dal 1420. Pûr di no dineâ la sô apartignince ae Patrie dal Friûl, lui – che al puartave la bandiere dal Stât patriarcjâl – […] lei di plui +
La piçade / Fevelìn di autonomie pluio mancul diferenziade
Mastiefumate
In Italie si torne a fevelâ di autonomie. Magari par dâi cuintri, ma si torne a discuti. La Lega cu la propueste di leç su la autonomie diferenziade e torne a metile in cuistion. Dopo la Secession de Padanie, la Devoluzion, la Gjestion des Regjons dal Nord, dutis cuistions ladis in malore, cumò Calderoli al […] lei di plui +
Grant suces di “Stin dongje ae Patrie”, la tierce edizion de fieste dal nestri gjornâl
Redazion
Pe rassegne Avostanis, li dai Colonos a Vilecjaze di Listize, il mont des associazions, de culture, dal spetacul, dal sport si è strenzût intor dal gjornâl dut par furlan fondât tal 1946 A an partecipât: Glesie Furlane, i Bakan, Claudio Moretti – Elvio Scruzzi – Fabiano Fantini (Teatro Incerto), Serena Fogolini e Raffaele Serafini (Contecurte), […] lei di plui +
L’EDITORIÂL / No stin a colâ inte vuate de indiference
Walter Tomada
Al à fat une vore di scjas l’articul scrit su la “Patrie” di Setembar di Marco Moroldo, furlan che al vîf in France e che al à insegnât ai siei fîs la marilenghe. Tornât a Mortean pes vacancis di Istât, al à provât a cirî cualchi zovin o cualchi frut che al fevelàs furlan cui […] lei di plui +