Otubar al è un mês di racueltis: si cjapin sù chei raps di ue che Setembar nol veve ancjemò madurît ben, lis ultimin panolis, e dopo miluçs, piruçs, foncs, cjastinis.
Ae fin dal mês, cun dut chel ben di Diu, si cjapin sù ancje doi, trê chilos in plui su la belance.
I sants dal mês
◆ Ai 4 di Otubar, Sant Francesc di Assisi, che al fevelave cun ducj i animâi, dal lôf ae pudiese (ce che al veve di dîsi cuntune pudiese, chel no lu sai. Forsit: “Va, e invât il Friûl!”).
◆ Ai 10 di Otubar, Sant Denêl, protetôr dal persut crût. Une curiositât: dopo che al à incuintrât Sant Denêl, Sant Francesc di Assisi nol à plui rivât a fevelâ cul purcit.
◆ Ai 21 di Otubar, Sante Ursule, deventade sante a fuarce di spietâ so marît mangjant pan e coculis suntune vît.
◆ Ai 28 di Otubar, Sant Simon, protetôr dai baracons a Codroip. Une altre curiositât: ae fieste di Sant Simon o cjatais simpri ancje Sant Denêl.
Otubar te storie
Ai 17 di Otubar dal 1797, Napoleon al firmà il Tratât di Cjampfuarmit, cedint la Republiche di Vignesie a la Austrie.
Lis tratativis si son sieradis cuant che il popul furlan al à scomençât a manifestâ cul slogan “O Zico o Austrie”. No jessint ancjemò nassût il grant Arthur Antunes Coimbra, Napoleon al à scugnût sielzi la Austrie
Personaçs nassûts
in Otubar
◆ Zuan di Udin, un impuartant pitôr cul balin pal cine asiatic.
◆ Primo Carnera, un dai pugjii plui famôs dal mont. Cuant che, cressint, al è deventât alt doi metris, al podeve sielzi di fâ il pugjil o il zuiadôr di bale tal zei. Ae fin, al à sielzût il pugjilât, ma cualchidun al à di jessisi confondût e a Udin i àn dedicât un palaç pal basket.
◆ Giorgio di Centa, campion di schi di fonts. Giorgio al à scomençât a fâ schi di fonts tai prins agns Otante, par brusâ lis caloriis di une cene di Nadâl cjargnele. Cuarante agns dopo, i mancje ancjemò di brusâ il dolç.
Animal dal mês
Nol covente nancje dîlu: la pudiese. Tai ultins agns, lis pudiesis asiatichis a àn rimplaçât chês nostranis, pe lôr capacitât di riproduzion rapide: di fat, a son cusidis tes fabrichis in Cine, là che a son usâts a fabricâ robis piçulis tant che golainis di perlutis, e virus. ❚
Otubar, mês di racuelte
Bete di Spere