Sfuei Mensîl Furlan Indipendent
Archivi de Patrie

La bareta… “particolâr” di Andreis de classiche conte furlane

............

La conta de comare Betta a me l’à contada intai agns Otanta l’agna Delina de Nalcheda, che chist an a finisj centedoi agns. Liê a la scoltava cuant che era picela da sô mare. Chista conta eis conossjuda ancj in altres paèisj vizins e cualche variant a se cjata ancj in Venet. Ma la version andreana eis particolâr. Infati a no se fiviela de una bareta intinduda coma un tipu de cjapiel ma de un anel: la vera ch’a se usa cuant che a se se marida, che uchì in Andrèes eis ancj clamada dai pi vecjesj “bareta”. E cussì, la conta a cjapa dut un altre significât e a deventa una roba de femenes: una ‘sovena maridada ch’a piert al sio anel e sô comare ch’a lu cjata e a no voul tornâjelu prima da vei in cambiu un toc de pan.
Comare Betta
E vuoi via par ‘na stradela e perdei la mê bareta
E mê comare Betta a l’à cjatada
E vuoi da mê comare Betta a fâme dâ la mê bareta
La mê bareta a no me la da fin che no je doi un tocut de pan
Alora e vuoi dal for a fâme dâ pan
Pan a no mi ’nd da fin che no je doi farina
Alora vuoi dal mulin a fâme dâ la farina
Farina a no mi ’nd da fin che no je puarte al sorc
Alora vuoi dal cjamp a fâme dâ al sorc
Sorc a no mi ’nd da fin che no je puarte ledam
Alora e vuoi da la vacja a fâme dâ al ledam
Ledam a no mi ‘nd da fin che no je puarte al fen
Alora vuoi dal prât a fâme dâ al fen
Fen a no mi ‘nd da fin che no je puarte la falç
Alora vuoi dal favre a fame dâ la falç
Falç a no mi ‘nd da fin che no je doi l’ardiel
Alora vuoi dal purcel a fame dâ l’ardiel
Ardiel a no mi ‘n da fin che no je doi al glant
Alora soi ‘suda sot i arbi a cjatâ al glant
Al glant jel ai portât al purcel
Al purcel a me à dât l’ardiel
L’ardiel je lu ai portât al favre
Al favre a m’à dât la falç
La falç jel ai portada al prât
Al prât a m’à dât al fen
Al fen jel ai portât a la vacja
La vacja a m’à dât al ledam
Al ledam jel ai portât al cjamp
Al cjamp a m’à dât al sorc
Al sorc l’ai portât al mulin
Al mulin a m’ à dât la farina
La farina l’ai portada a la panaria
La panaria a m’ à dât la pasta
La pasta l’ai portada al for
Al for a m’ à dât al pan
Al pan jel ai portât a mê comare Betta
E ai scodût la mê bareta!
✒ Annamaria Mariutto. Test scrit in variant andreane di Annamaria Mariutto, autore di «La favièla de Andreès, dòlcia coma l’amêil, amara coma la fêil».
Note su la grafie: par rindi il sun de s che tes peraulis talianis si cjatilu in sciare, lasciare, mescere… che al è in tantis variantis furlanis, si dopre il segn sj. ❚

L’EDITORIÂL / La lezion de bandiere par dismovisi dal letarc

Walter Tomada
Par sigûr o sin stâts ducj braurôs cuant e je rivade in television la storie, discognossude a tancj furlans, di Marc di Murùs (o Moruç?), ultin a rindisi ae concuiste venite dal 1420. Pûr di no dineâ la sô apartignince ae Patrie dal Friûl, lui – che al puartave la bandiere dal Stât patriarcjâl – […] lei di plui +

La piçade / Fevelìn di autonomie pluio mancul diferenziade

Mastiefumate
In Italie si torne a fevelâ di autonomie. Magari par dâi cuintri, ma si torne a discuti. La Lega cu la propueste di leç su la autonomie diferenziade e torne a metile in cuistion. Dopo la Secession de Padanie, la Devoluzion, la Gjestion des Regjons dal Nord, dutis cuistions ladis in malore, cumò Calderoli al […] lei di plui +

L’EDITORIÂL / No stin a colâ inte vuate de indiference

Walter Tomada
Al à fat une vore di scjas l’articul scrit su la “Patrie” di Setembar di Marco Moroldo, furlan che al vîf in France e che al à insegnât ai siei fîs la marilenghe. Tornât a Mortean pes vacancis di Istât, al à provât a cirî cualchi zovin o cualchi frut che al fevelàs furlan cui […] lei di plui +